Ekonomi Alanında Yapılan İnkılaplar
Osmanlı devletinin iflas etmiş ve hatta borca batmış ekonomisi, inkılapların önündeki en büyük engeldi.
Kapütilasyonlarla birlikte her türlü adımı ve çıkışı engelleyen bu durumda yapılacak ilk şey maddi imkana kavuşmak ve bunu yaparken de kalıcı, milli bir sistem kurmak ve mümkün olan en kısa zamanda dışa bağımlılıktan kurtularak, kendine yeter vaziyete gelmekti.
Usta ve çırak noksanı, eğitilmiş personel zafiyeti bir yandan, maddi imkansızlıklar bir yandan Cumhuriyet kurucularını meşgul ederken akıllı ve öngörülü atılan adımlar meyvesini verdi ve eğitilmiş personelin de yurda dönmesiyle milli sanayi ve tarım kalkınmaya, inkılaplar maddi imkanlara kavuşmaya başladı.
Milli iktisat politikasının tesisi ve bu amaçla bir kongre yapılması ile başlayan süreç akıllı bir planlama ile yürütüldü ve Cumhuriyet’in ilk onbeş yılında muazzam başarılara imza atıldı ki Türk lirası bir daha asla o kıymetlere yaklaşamadı.
Ekonomik alanda yapılan inkılaplar özetle maddeler halinde şunlardır:
Milli Ekonominin Kurulması – İzmir İktisat Kongresi
Tarımın Teşvik Edilmesi
Sanayi Alanında Gelişmeler
Dış Ticaret Ve Para Politikası
Ulaştırma Alanında Yapılan İnkılaplar
Bayındırlık Alanında Yapılan İnkılaplar
Madencilik Alanında Yapılan İnkılaplar
Turizm Alanında Yapılan İnkılaplar
1923 – 1933 Yılları Arasındaki Ekonomik Gelişmeler
– 26 Ağustos 1924’te Türkiye İş Bankası kuruldu.
– 17 Şubat 1925’te Aşar vergisi kaldırıldı.
– 19 Nisan 1925’te Türkiye Sanayi ve Maden Bankası kuruldu.
– 28 Mayıs 1926’da TBMM tarafından Teşvik- Sanayi Kanunu kabul edildi.
– 1 Temmuz 1926’da, Kabotaj Kanunu yürürlüğe girdi.
– 1926 yılında İstatistik Genel Müdürlüğü kuruldu.
– 1928 yılında, İktisat Bakanlığı kuruldu. Osmanlı Devleti’nden kalma demiryolları yabancılardan satın alınarak yeni demiryolları yapıldı.
1933 – 1938 Yılları Arasındaki Ekonomik Gelişmeler
– 1933 – 1938 yılları arasında, İzmir İktisat Kongresi’nde alınan Misak-ı İktisadi kararlarının temel amacı olan özel girişimciyi sanayi alanına çekmek mümkün olmadı.
– 1926 yılında çıkartılan Teşvik-i Sanayi Kanunu’nun başarılı olamaması üzerine, sanayileşmenin devlet eliyle yürütülmesine karar verildi.
– 1933 yılında Birinci Beş Yıllık Sanayi Planı hazırlandı. Bu dönemde, Sümerbank önderliğinde büyük bir dokuma sanayi kuruldu.
– 1936 yılında İkinci Beş yıllık Sanayi Planı hazırlandı.
Bu dönemde; madencilik, elektrik santralleri, gıda, kimya, deniz ulaşımı, makine sanayi, deri sanayi gibi alanlarda birtakım planlar yapıldı.
– 1935’te Maden Tetkik Arama Enstitüsü kuruldu.
– 1937’de Etibank önderliğinde Türkiye’nin ilk demir çelik fabrikası Karabük’te açıldı.
– 1939’da başlayan İkinci Dünya Savaşı nedeniyle İkinci Beş Yıllık Sanayi planı tamamlanamadı.
-Alinti-