Marslı kitabı, son zamanlarda bilimkurgu dünyasında çok ses getirmiş bir kitap olarak karşımıza çıktı. İlk olarak 2011 yılında ücretsiz elektronik kitap olarak yayınlanan macera o kadar çok kişiye ulaştı ki, Amerikalı Crown Publishing Group, sonunda bu kitabı basmaya karar verdi.
Kitap 2014 yılında basıldı ve 2014 yılında hem New York Times Bestseller listesine girdi hem de Goodreads okurları tarafından 2014’ün en iyi bilimkurgu romanı seçildi.
Kitabı okurken ilk sizi düşündüren şeylerden bir tanesi, hem Mars’ta yaşam hem de Mars’ta yapılabilecekler hakkında teknik bilgiler olacaktır. Yazar Andy Weir, bu teknik bilgileri bizlere o kadar güzel aktarmış ki; eğer bir mühendisseniz, “Vay adam olayı çözmüş cidden,” diyebilir, teknik şeylerle hiç alakanız yoksa bile, “Adam ne kadar güzel anlatmış, acaba ben de yapabilir miyim böyle bir şey,” diyebilirsiniz.
Andy Weir, kitabı yazmaya başladığı 2009 yılında yörünge mekaniği, astronomi ve insanlı uzay uçuşları tarihi üzerinde oldukça fazla kafa yormuş. Bu nedenle verdiği teknik bilgiler de gerçekten kulağa mantıklı geliyor. Bazı şeyleri uydurduğunu da kabul etmiyor değil hani. Mesela kitapta -spoiler vermeyi de çok istemiyorum ama ufak bir şey bu- Mars’taki bir kum fırtınasından bahsediliyor. Evet, Mars’ta kum fırtınaları olduğu doğru ancak Mars atmosferi, Dünya atmosferine kıyasla çok çok daha seyrek olduğu için büyük rüzgarlar ve fırtınalar bile çok ufak çapta hissediliyor. Weir, aynı zamanda bir fizikçi ve bilgisayar uzmanı olan babanın oğlu. Weir’in çocukluğu ise bol bol Arthur C. Clarke, Isaac Asimov ve Robert Heinlein gibi ustaların bilimkurgu eserlerini okuyarak geçmiş. Sonrasında da böyle bir kitap çıkması normal.
Andy WeirKitap, bir kaza sonucu Mars’ta kalan Mark Watney isimli bir astronotun hayatını konu alıyor. Mark, bir şekilde Mars yüzeyinde kalıyor ve işin kötü yanı, oradan kaçmak için yapabileceği bir şey yok. Tek yapması gereken, birileri onu kurtarana kadar hayatta kalmaya çalışmak. Tabii ki Mars’a gitmek, uçağa binip Paris’e gitmek gibi bir şey değil; bu nedenle Mars’ta geçirmesi gereken süre de biraz uzun.
Bununla birlikte herkes Mark Watney’nin öldüğünü zannediyor. Eee Mars yüzeyinde tek başına kalıp da hayatta kalma durumuna NASA pek olası bakmıyor herhalde. Sonuç olarak NASA’nın da ölü birisini kurtarmak için Mars’a acele bir şekilde bir çözüm ulaştırması da beklenmiyor.Bu sırada tüm dünya, Mark Watney’nin hayatını ve Mars görevini konuşuyor. Kendisi bu nedenle Dünya’daki en ünlü kişi olmuş durumda. Mark Watney de kendi çözümlerini üretmek zorunda.
Açlık, susuzluk, oksijen gibi etmenler Mark’ın en önemli ihtiyaçları. Önce bu problemleri çözmesi gerekiyor ki hayatta kalabilsin.
Kitabı okuyan bazı kişilerden duyduğum ilk söz, “Kitap güzel görünüyor da çok fazla teknik bilgi vardı, ben de çok sıkıldım,” oldu. Ben okurken ise teknik bilgiler tek tek kafamda canlanıyor ve yapılan bazı deneyleri kafamda ben de yapıyordum. Size bir tavsiye vereyim, eğer teknik yerler kafanızı çok karıştırır ve sıkarsa çok kulak asmamaya çalışın. Bu kitabı okumak için mühendis olmak gerekmiyor, sadece Mark’ın ne yapmaya çalıştığını anlayın yeter. Yolunuz Mars’a düşmediği sürece o kadar teknik bilgiye ihtiyacınız olmayabilir.
Maceranın anlatımı ise bir hayli sürükleyici. Aslında kitabın büyük kısmı Mark Watney’nin Mars günlüklerinden oluşuyor. Mark, her gün yaptığı işleri, eğer bir gün bu kayıtları biri bulursa diye günlük olarak kaydediyor. Biz de Mark’ın neler yaptığını bu günlükler sayesinde takip ediyoruz. İşin eğlenceli kısmı, Mark o kadar pozitif ve komik birisi ki, yazdığı günlükler de oldukça eğlenceli. Zaten bu eğlenceli anlatım, John Scalzi’nin ve Douglas Adams’ın tarzını da çağrıştırıyor.
Kitabı okurken bir yandan “Acaba ne olacak,” diye heyecanlanırken bir yandan da kendimi resmen Mars’ta yaşıyormuş gibi hissediyorum. Hatta kafamı kaldırıp etrafıma baktığımda sanki bir Hab’ın içerisinde kendimi bulacakmışım gibi düşünüyorum. Kitap gerçekten öyle bir sürükleyiciliğe sahip. Kendinizi kaptırmamanız mümkün değil.
Mark Watney’nin Mars’ta hayatta kalma mücadelesini büyük bir heyecanla okuyacağınızdan eminim. Olayın sadece hayatta kalmaktan çok daha fazlası olduğunu siz de göreceksiniz ancak heyecanınızı kaçırmamak istemediğim için burada daha fazlasını anlatamıyorum. Yine de Mark’ın icatlarını, çözümlerini okurken bile hayran kalacağınızı söyleyeyim. Eski McGyver dizisinde en sevdiğim bölüm McGyver’ın kibrit çöpünden neredeyse tank yapabildiği birkaç dakikalık sahneydi. Belki de bu yüzden Mark’ın hayat savaşında yaptıkları bu kadar hoşuma gitti.
Andy Weir, ilk kitabı olmasına rağmen harika bir iş çıkarmış. Bir filmi izler gibi okuyorsunuz kitabı. Kitabın arka kapağında da belirtildiği gibi gerçekten de Apollo 13 ve Cast Away filmlerinin harmanı gibi bir macera söz konusu. Kendinizi bir anda Mars’ta bulacaksınız.
Eğer olur da bir gün Mars’a gidecek olursanız bu kitabı yanınıza almayı unutmayın. İnanın, işe yarayacaktır.
Son olarak şunu da belirtelim; Marslı tabii ki bir roman olarak kalmayacak gibi görünüyor. Bu kadar başarılı bir roman haline gelmişken Hollywood bu fırsatı kaçırır mı, hemen bir film için kollar sıvanmış durumda. Filmin yönetmenliğini, Blade Runner ve Alien serisini beyazperdeye uyarlayan Ridley Scott yapacak, başrolde ise Mark Watney karakterini Matt Damon canlandıracak. Filmin de 25 Kasım 2015’te vizyona girmesi öngörülüyor.
Eğer kitabı okuduysanız bu eğlenceli animasyonu da izlemenizi öneririm. Okumadıysanız spoiler içerir!